Eşanjör, iki farklı sıcaklıktaki akışkanın karışmadan ısı transferini sağlayan ekipmandır. Sıvı ya da gaz halindeki akışkanların arasındaki ısı transferlerini birbirine karışmasını engelleyerek yapar. Isı değiştirici olarak da bilinen eşanjörler, sıcak ve soğuk akışkanların ısı transferlerini doğrudan veya dolaylı olarak yaparlar.

Temelde üç farklı eşanjör tipi vardır. Bunlar boru tipi eşanjör, plakalı ısı eşanjörü ve lehimli özel uygulama eşanjörleridir. Farklı tipteki eşanjörlerin çalışma prensipleri benzerdir. Eşanşörün gövdesindeki akışkanlar plakalara doğru hareket ederek contalar aracılığıyla yönlendirilir. Bir akışkan plakanın önüyle diğer akışkan arka yüzeyle temas içindedir. Bu ayrım, contalar vasıtasıyla gerçekleşir. Eşanjörlerdeki ısı değişimleri ısıtma, soğutma veya eş zamanlı olarak iki yönlüdür.

Eşanjör çeşitlerinden plakalı eşanjörlerin verimlilikleri yüksektir. Temizlenmesi kolay olduğu gibi kapasiteleri de artırılabilir. Plakalı eşanjörlerde ısı kaybı olmadığı gibi ısı yalıtımı gerekli değildir. Onarım ve bakım masrafları düşük olmakla beraber basit bir biçimde onarılıp bakım yapılabilir.

Boru tipi eşanjörler, çoğunlukla sıcak gazları tüketen süreçlerde ısı geri kazanımı için tercih edilir. Gazda bulunan ısı bir sıvıya, suya ya da termal bir yağa transfer edilir. Isı aktarımları boru yüzeyinde gerçekleşir. Yüksek basınç ve sıcaklıklarda borulu eşanjörler tercih edilir.

Lehimli eşanjörler ise bakır veya nikel malzemeler lehimlenerek sızdırmazlık sağlanır. Bu sayede malzemedeki korozyon önlenir. Yüksek basınca dayanıklı ve termal verimliliği yüksektir. Dolayısıyla yüksek ısılardaki çalışmalarda kullanılır. Lehimli eşanjörlerin bakım maliyetleri de düşüktür.

Eşanjör Ne İşe Yarar?

Eşanjörler, çeşitlerine göre farklı alanlarda kullanılır. Borulu eşanjörler genellikle tekstil, gemi ve gıda gibi sektörlerde tercih edilir. Borulu eşanjörler buhar, kızgın yağ veya su kazanı olan endüstriyel alanlarda kullanılmaktadır. Atık su geri kazanımı sistemi, enerji geri kazanımı gibi uygulamalarda borulu eşanjörler ekonomik çözümler üretir.

En yaygın kullanım alanı olarak araçların radyatör sistemleridir. Daha büyük ölçekte eşanjör kullanımları termik ve nükleer enerji santrallerinde kullanılır. Kimyasal işlemler, demir çelik endüstrisi gibi sektörlerde de yaygın olarak kullanılmaktadır. Isıtma ve soğutma sistemlerinden olan klimalar, doğalgazlı kombilerde de eşanjör bulunur. Öte yandan bira ve şarap yapımı endüstrisinde tercih edilir.

Evlerdeki kombilerden örnek vermek gerekirse eşanjörün işlevi içerideki sıcak suyu şebekeden gelen su ile karıştırmadan sıcaklığı eşitlemeye yarar. Üstelik bu işlemi yaparken eşanjör ekstra bir enerji harcamaz ve maliyeti arttırmaz. Beton kürleme, tahıl kurutma, buhar soğutma gibi işlemlerde eşanjörler ekonomik çözümler sunan ekipmanlardır.